Mało który z kibiców zdaje sobie sprawę, że jutrzejszy przeciwnik należy do najstarszych klubów w Polsce. Warta Poznań w tym roku obchodzi swoje 95. urodziny, które ukoronowała awansem do II ligi. Poniżej przedstawiamy ciekawą historię "Warciarzy", której autorem jest Andrzej Ratajski.

Odległe to bardzo czasy, minęło, bowiem już 95 lat od chwili powstania pierwszego w Poznaniu rdzennie polskiego klubu sportowego – Warta. Wcześniej zakładano kluby wioślarskie, futbol polska młodzież pod pruskim zaborem uprawiać mogła tylko w niemieckich organizacjach. Tak było do 15 czerwca 1912 roku. W tym bowiem dniu siódemka szesnasto- i siedemnastoletnich chłopców powołała rdzennie polski klub sportowy. Podziwiać trzeba ich odwagę, przedsiębiorczość, a także pomysłowość. Dla swojego nowego klubu obrali nazwę piękną – WARTA. Kojarzyła się ona zarówno z przepływającą przez Poznań rzeką, jak i wartą w znaczeniu posterunku. Bo w ich zamyśle ten właśnie klub miał gromadzić polską młodzież i stać na posterunku polskości. Obrali barwy „ zielono-białe ”, zieleń symbolizować miała kolor rzecznej wody, znacznie mniej zanieczyszczonej niż w czasach współczesnych. Gdy powoływali do życia Wartę, w najskrytszych marzeniach nie przypuszczali, że tworzą klub, który przetrwa dziesięciolecia, który zapisze tak piękne karty w historii polskiego sportu, który wychowa setki wspaniałych zawodników i ukształtuje tysiące młodych ludzi. Wymieńmy nazwiska tych, którym zawdzięczamy powstanie klubu. Ta grupka młodzieńców to: bracia Edmund i Franciszek Szycowie, Stefan Malinowski, Marian Beym, Czesław Mórkowski, Kazimierz Świderski i Ludwik Zysnarski.. Pierwszym prezesem wybrano Franciszka Szyca, sekretarzem został jego młodszy brat Edmund, skarbnikiem Stefan Malinowski a kapitanem sportowym Marian Beym. Można powiedzieć, że tak kształtował się pierwszy zarząd Klubu Sportowego Warta Poznań.

Początki zawsze są trudne, zwłaszcza gdy brakuje pieniędzy. Pierwszą piłkę warciarze kupili pieniądze uciułane od sympatyków, których przybywało z każdym dniem, a w zasadzie z każdym meczem. Gdy warciarze pokonywali niemieckie kluby, entuzjazm widowni był ogromny. W 1913 roku klub otrzymał swój pierwszy lokal w jednej z kabin tak zwanych łazienek Zeidlera, a później w suterenowej izdebce przy Wałach Królowej Jadwigi. Niestety gdy wszystko zmierzało ku lepszemu, wybuchła I wojna światowa, która sprawiła, że działalność klubu trzeba było zawiesić. Co gorsza, zginęli również ludzie. Wojny nie przeżył pierwszy prezes Franciszek Szyc, a także skarbnik Stefan Malnowski.

7 kwietnia 1919 roku, już w wolnej Polsce, odbyło się nadzwyczajne walne zebranie klubu, które otworzyło nowy rozdział w jego historii. Lata międzywojenne to okres wielkich sukcesów piłkarzy i przede wszystkim bokserów. Ale był to też czas permanentnych kłopotów finansowych, związanych w dużej mierze z trudną sytuacja gospodarczą pogrążonego w kryzysie kraju. Trzeba jednak nadmienić, że od 1920 roku Warta dysponuje własnym obiektem. Zarząd Miejski przydzielił klubowi rozległy plac przy ulicy Rolnej. Na powstałym tam boisku piłkarze rozgrywali mecze jeszcze w latach siedemdziesiątych.

Działalność klubu po raz drugi została przerwana w latach hitlerowskiej okupacji. Warta poniosła spore straty, niemiecki okupant zniszczył wiele klubowych pamiątek i dokumentów, wielu warciarzy rozproszyło się po całym świecie, sporo niestety do kraju już nie powróciło. Warta w tych mrocznych latach jednak nie umarła. Wprost przeciwnie. Warciarze, którzy znaleźli się w jenieckim oflagu w Woldenbergu utworzyli tam KS Warta korzystając ze sprzętu sportowego nadesłanego przez kolegów z Poznania. Klub Warta powstał tez w oflagu w Gross-Born. Ci, którzy pozostali w Poznaniu uczestniczyli w konspiracyjnych rozgrywkach piłkarskich, w których startowało kilkanaście drużyn. Warciarze występowali pod firmą Wildy i odnieśli w tych rozgrywkach sporo sukcesów..

Gdy tylko zakończyły się działania wojenne, w oswobodzonym Poznaniu 18 marca 1945 roku, zasłużony przedwojenny działacz Warty – Józef Marcinkowski zwołał wszystkich warciarzy na pierwsze zebranie klubu, reaktywujące jego działalność. Funkcję prezesa powierzono jednemu z założycieli klubu – Edmundowi Szycowi. Po wojennych zniszczeniach niemal wszystko budować trzeba było od nowa, entuzjazmu jednak nie brakowało, podobnie jak i sportowych sukcesów. Tak jak i dla całego kraju, tak i dla klubu stalinowskie lata przyniosły wiele zawirowań. Klub nie był pupilkiem ówczesnych władz, zarzucano mu brak proletariackich tradycji. W sporcie mnożyły się reorganizacje i reformy. W ich wyniku w grudniu 1948 roku klub postanowił szukać wsparcia w Związku Zawodowym Pracowników Poczty i Telekomunikacji, zmienił też swoją nazwę na Związkowy Pocztowy Klub Sportowy Warta.

Nie był to jednak koniec przemian. W 1950 roku doszło do fuzji Klubu Sportowego Warta z dawnym, mającym ponad 30-letnią tradycje klubem HCP, nazywającym się w danym czasie Związkowy Klub Sportowy Stal, działający przy zakładach ZiSPO (Zakłady imienia Józefa Stalina – Poznań). Właśnie ten klub przejął związkowca – Wartę, a nazwa Warta przestała istnieć. Z pewnością smutny to okres, gdy wymazana została historyczna i związana z tyloma wielkimi sukcesami nazwa klubu. Na szczęście okres stalinizmu też miał swój kres, w 1956 roku uchwały VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wytyczyły nową drogę w życiu kraju. Odnowa trafiła również do sportu. 29 grudnia walne zebranie klubu przywróciło mu historyczną nazwę. Warta znów była Wartą.

7 marca 1959 roku to kolejna historyczna data w życiu klubu. Patronat nad nim przejęły Zakłady H. Cegielskiego. Różnie ten patronat oceniano. Dziwiono się, że potężne zakłady nie są w stanie odbudować dawnej świetności sekcji piłkarskiej, w sumie jednak okres patronatu HCP nad Wartą, który trwał os początku lat dziewięćdziesiątych ocenić trzeba pozytywnie. Zwłaszcza, jeśli chodzi o rozwój bazy, klubowi bowiem znacznie przybyło obiektów. Warta przejęła w użytkowanie wiele zakładowych obiektów, w tym m.in. Stadion im. 22 Lipca, noszący dzisiaj imię jednego z założycieli klubu – Edmunda Szyca, a także korty tenisowe, boisko lekkoatletyczne z torami łuczniczymi, koszykarze mogli korzystać z sali przy ulicy Saperskiej. Zmniejszyła się jednak liczba sekcji, których Warta w szczytowym okresie miała aż 22. Część z nich uległa likwidacji, niektóre przeszły do innych klubów, wiele obniżyło swój poziom sportowy. W 1973 roku pogłębiła się integracja klubu z patronującymi zakładami do tego stopnia, że została zmieniona nazwa na Klub Sportowy Warta Zakładów Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań.

Korzyścią z tego płynącą było poszerzenie klubowej bazy. W 1974 roku z okazji centralnych dożynek gruntowną modernizację przeszedł Stadion im. 22 Lipca, pobudowano okazały pawilon będący nową siedzibą klubu. W 1982 roku przy dawnej ulicy Bema, a obecnie Drodze Dębińskiej powstała sala sportowa z pomieszczeniami, do których przeniósł się sekretariat klubu, osłabła niestety pomoc finansowa zakładów HCP dla Warty. Najbardziej zasłużony poznański klub przeżywał trudne chwile. Sytuacja zmieniła się na lepsze po zarządzeniu dyrektora naczelnego HCP z 4 grudnia 1985 roku, które dotyczyło utrzymywania zakładowych obiektów sportowych administrowanych przez Klub Sportowy Warta oraz finansowania działalności w zakresie kultury fizycznej.

Następna dekada to wielkie przeobrażenia w kraju, które nie mogły pozostać beż wpływu na losy klubu. Okres ustrojowej transformacji to czas bardzo istotny w dziejach Warty. Przede wszystkim w 1989 roku nastąpił definitywny rozbrat z HCP, w 1991 roku ster w klubie przejęło grono osób związanych z biznesem, zmieniono nawet nazwę, Warta została klubem kupców i rzemieślników. Nie trwało to jednak długo. Za prezesury Jana Wachowiaka cały czas toczyły się pertraktacje z HCP w sprawach własności obiektów. Zakończyły się one powodzeniem. Stadion im. Edmunda Szyca i tereny wokół budynku klubowego stały się własnością Warty. W 1993 roku spory rozgłos zyskał awans piłkarzy do I ligi, po 43 latach grania w niższych ligach. Niestety był to krótki dwuletni epizod.

Ostatni okres historii Warty to przede wszystkim kłopoty organizacyjne i finansowe. W 1998 roku zarząd klubu, w do dzisiaj niezbyt jasnych okolicznościach, podjął decyzję o sprzedaży Stadionu im. Edmunda Szyca. Ta kontrowersyjna decyzja osłabiła pozycję Warty jako klubu sportowego w mieście Poznaniu.
W chwili obecnej klub prowadzi działalność sportową w sześciu sekcjach sportowych: piłki nożnej, szermierczej, pływackiej, kajakowej, hokeja na trawie i tenisa ziemnego. Od 6 lat prezesem klubu jest dwukrotny olimpijczyk z Moskwy i Seulu – kanadyjkarz Marek Łbik.

Trudno w tak krótkim tekście przedstawić tak wspaniałą historię jaką ma Klub Sportowy Warta. Z 95-letniej tradycji wybrane zostały tylko najważniejsze dla klubu daty i fakty, te, które miały przełomowe znaczenie dla jego dziejów. 95 lat Warty, to historia kilku pokoleń ludzi, którzy dla tego właśnie klubu oddawali często wszystko co najlepsze, to setki, tysiące rekordów i medali, osiągnięć, których nie da się wyliczyć, to wreszcie wartości ponad materialne, trudne do oszacowania. Wszystko to składa się na znamienity wizerunek tego najbardziej poznańskiego z poznańskich klubów.

Długoletni prezes klubu – Jerzy Lenartowski powiedział kiedyś, że Warta zaczęła się od piłki nożnej i że bez piłki nożnej nie będzie Warty. Trafności tych słów nie sposób podważyć. 12 czerwca powstał klub, 18 sierpnia piłkarze Warty rozegrali pierwszy mecz, w którym rywalem była niemiecka Hertha. W najśmielszych marzeniach nikt nie przewidywał, że Warciarze rozgromią rywali 9:2. Przypomnijmy skład w jakim wystąpił zespół w tym historycznym spotkaniu: Sroka, Szyc, Beym, Lewandowski III, Cybichowski, Malinowski, Lewandowski II, Niedzielski, Lewandowski I, Masłowski, Kosicki. W 1913 roku rozegrano pierwsze Mistrzostwa Wielkopolski, w których oprócz Warty uczestniczyły zespoły Ostrowii i Posnanii. Historyczny, pierwszy w Wielkopolsce tytuł przypadł Warcie. Znacznie większe propagandowo znaczenie miało zwycięstwo nad niemieckim S.C. Union. Warciarze wygrali 4:2, a polska młodzież gromadnie zaczęła się wycofywać z niemieckich klubów i wstępować do Warty oraz powstałej w 1913 roku Posnanii. Przyszedł czas na pierwsze mecze poza Poznaniem. Takowe Warciarze rozegrali we Lwowie z Czarnymi otrzymując jednak srogą lekcję, przegrali bowiem 2:5 i 0:4.

Po zakończeniu I Wojny Światowej Warta zgłosiła swój akces do Polskiego Związku Piłki Nożnej i zdobyła pierwsze w wolnej Polsce mistrzostwo okręgu. Sukces ten powtórzyła w następnych latach, dzięki czemu uzyskała prawo startu w finale Pierwszych Piłkarskich Mistrzostw Polski. Zajęła w nich III miejsce, zawodnik Warciarzy – Einbacher zagrał w pierwszym, międzypaństwowym meczu z Węgrami. W 1922 roku piłkarze Warty sięgnęli po pierwszy tytuł wicemistrza Polski, przegrywają finałową rywalizacją z Pogonią Lwów (remis 1:1 w Poznaniu, i porażka 0:1 na wyjeździe). W tym okresie rozszerzeniu uległy kontakty międzynarodowe, Na stadionie przy ulicy Rolnej gościły zespoły: Victoria Żiżkov, BTC i Vasas Budapeszt. W 1926 roku utworzona została składająca się z 14 drużyn liga piłkarska. W kolejnym roku Warciarze wywalczyli w niej 3 miejsce za Wisłą Kraków i 1 FC Katowice, a w następnym sezonie uplasowali się na 2 pozycji. Dobrą dyspozycję drużyna potwierdziła w spotkaniach międzynarodowych; Przybysz, Staliński i Spojda zagrali w reprezentacji kraju. Rok 1929 był złotym dla piłkarskiego zespołu Warty. W 17 lat od chwili powstania klubu, Warciarze sięgnęli po pierwszy tytuł mistrza Polski, wygrywając ligową rywalizację z przewagą jednego punktu nad Garbarnią Kraków i trzech nad innym krakowskim zespołem – Wisłą. W drużynie, która wywalczyła krajowy prymat grali: Nowicki, Knioła, Radojewski, Rochowicz, Flieger, Przykucki, Fontowicz, Scherfke I, Przybysz, Scherfke II, Staliński, Wojciechowski, Śmiglak, Andrzejewski, Dębiński, Konieczny, Niziński, Uliwiak. W kolejnych latach „Zieloni” grali ze zmiennym szczęściem. W 1935 roku zajęli trzecie miejsce, w 1938 nawet drugie, ale były też i lokaty gorsze. Nadal kilku Warciarzy powoływanych było do reprezentacji kraju: Staliński, Radojewski, Wojciechowski oraz bramkarz Marian Fontowicz, a także Franciszek Scherfke. Ten ostatni uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich w 1936 roku w Niemczech. 20 sierpnia 1939 roku w meczu ligowym Warciarze pokonali 5:2 Ruch Chorzów i awansowali na 3 miejsce. Do kolejnego spotkania w Poznaniu już nie doszło.

Piłkarze Warty nie zrezygnowali z futbolu w czasie hitlerowskiej okupacji. Pod firmą Wildy, uczestniczyli w konspiracyjnych rozgrywkach o mistrzostwo Poznania. Kiedy tylko najkrwawsza z wojen się skończyła, zawodnicy Warty wybiegli na zdewastowany stadion przy ul. Rolnej. W 1946 roku Warciarze zakwalifikowali się do rozgrywek finałowych o mistrzostwo Polski, kończąc je na drugiej pozycji. To było zapowiedzią rosnącej formy i sukcesu w kolejnym sezonie. W 1946 roku „Zieloni” od początku sezonu spisywali się znakomicie, przegrywając w eliminacjach tylko dwa mecze i awansując do finału wraz z zespołami AKS Chorzów i Wisły Kraków. Nie dali w nich rywalom żadnych szans. Chorzowian pokonali 4:1 i 2:0, z Wisłą wygrali 2:0,. 30 listopada doszło w Poznaniu do wielkiego rewanżu z zespołem krakowskim. Na przepełnionych ponad miarę trybunach zgromadziło się ponad 20 tys. ludzi. Nikt nie żałował, że wybrał się na to spotkanie. Po znakomitej grze „Zieloni” wygrali decydujący mecz 5:2, zdobywając po raz drugi w historii tytuł mistrza Polski (1947 r.). Autorami tego sukcesu byli następujący zawodnicy: Henryk Czapczyk, Piotr Danielak, Michał Dusik, Tomasz Dutkiewicz, Bolesław Gendera, Dionizy Gierak, Kazimierz Groński, Marian Jankowiak, Henryk Kaczmarek, Stanisław Kaźmierczak, Antoni Koźmiński, Feliks Krystkowiak (do dzisiaj ogląda mecze Warty), Kazimierz Lis, Mieczysław Mrowiec, Tadeusz Muszyński, Witold Podeszwa, Marian Skrzypniak, Zbigniew Szulc, Edmund Twórz, Bolesław Smólski, Tadeusz Weiss, Marian Witkowski i Witold Majcherek. Niestety dla zespołu nadeszły gorsze czasy, w 1950 roku Warta po raz pierwszy w historii opuściła ekstraklasę. W 1952 roku Warciarze spadli nawet z drugiej ligi. Działacze próbowali różnych sposobów, by przełamać marazm. Pracowali w Warcie bardzo znani szkoleniowcy: Antoni Brzeżańczyk, Michał Matyas, Tadeusz Foryś W tym okresie zdarzały się awanse do II ligi (czasem w skutek reorganizacji), szybko jednak następował powrót do trzecioligowej rzeczywistości. Radość kibicom sprawiały niekiedy udane występy w Pucharze Polski, lub wicemistrzostwo kraju zdobyte w 1975 roku, przez zespół juniorów.

W 1991 roku Warta prowadzona przez trenera Andrzeja Żurawskiego znów powróciła do II ligi. Jesień była bardzo kiepska. W zimowej przerwie nastąpiła jednak mobilizacja, udało się pozyskać sponsorów, trenerem został Wojciech Wąsikiewicz. „Zieloni” z trudem uratowali ligowy byt. Przed kolejnym sezonem pojawiła się szansa na grę w ekstraklasie, w czym pomóc miała fuzja z lokalnym rywalem Olimpią. Nie doszła jednak ona do skutku. Warciarze przystąpili do rozgrywek w drugiej lidze i radzili sobie w nich nadspodziewanie dobrze. Dystansując wrocławską Ślęzę wraz z Sokołem/Elekromisem Pniewy, w czerwcu 1993 roku, po 43 latach rozbratu, powrócili do ekstraklasy. Radość wśród Warciarzy i ich sympatyków była spora, ale niestety, chwilowa. Szybko okazało się, że zespół budowany był na kredyt, który spłacić trzeba było graczami. Wśród tych, którzy pozostali, a było to wielu doświadczonych graczy, atmosfera panowała znakomita i ona w głównej mierze zadecydowała, że jesienią Warciarze grali jak na beniaminka bardzo dobrze i zdobyte w tej części sezonu punkty pozwoliły im utrzymać się w gronie najlepszych. Drugi sezon występów w ekstraklasie był jednak gorszy. Rozbity kadrowo zespół nie był w stanie skutecznie konkurować z rywalami i 1995 roku opuścił pierwszą ligę. Nie dość, że nie zdołał do niej powrócić, to po roku gry na zapleczu pierwszego frontu, spadł do III ligi, w której gra do dzisiejszego dnia.

Na koniec nie sposób nie wspomnieć o grupie utalentowanych wychowanków. Nie każdy klub może bowiem poszczycić się tak dobrą pracą z piłkarską młodzieżą. Maciej Żurawski (rocznik 1976), Arkadiusz Miklosik (1975), Tomasz Rybarczyk (1974), Piotr Tomaszczak (1975) rozpoczęli jako kilkuletni chłopcy kopać piłkę w Warcie. Tu swoje szlify piłkarskie zdobywał Krzysztof Ratajczyk, który poprzez Legię Warszawa trafił m.in. do Rapidu Wiedeń, a później do Austrii Wiedeń. W chwili obecnej najjaśniejszą gwiazdą na piedestale wychowanków Warty jest dwukrotny uczestnik Mistrzostw Świata – wielokrotny reprezentant Polski, obecnie zawodnik Celticu Glasgow Maciej Żurawski.

Foto: "Tygodnik Światowid" 15.05.1937, mecz Warta Poznań - Ruch